آن طور که فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران وعده داده است مرحله دوم این اتصال برای بهره‌مندی اتباع روسیه در ایران خواهد بود و در مرحله سوم کارت‌های شتاب دو کشور در پذیرنده‌های فروشگاهی پردازش خواهد شد. با عملیاتی شدن سه فاز این عملیات، مسافران ایرانی و روسی می‌توانند از کارت‌های بانکی خود هم در دستگاه‌های خودپرداز و هم دستگاه‌های کارتخوان در دو کشور استفاده کنند.
کارشناسان می‌گویند این پیمان پولی که از نوع خط «معاوضه نقدینگی» میان دو کشور است یک رویکرد برای دلارزدایی و کاهش خطرات تحریمی است و به عبارت دیگر، پول ملی هر کشوری را غیرقابل تحریم می‌کند.
ریال به‌زودی در سبد ارزی کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا
هدف بانک مرکزی از این اقدام جای گرفتن ریال در سبد ارزی دیگر کشورهاست. به همین دلیل محسن کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی نیز گفته است قصد دارد علاوه بر فعال کردن کارت‌های شتاب در روسیه، به‌زودی شبکه شتاب کشورمان را به ۱۱ کشور همسایه و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا مانند مصر متصل کند.
وی این اقدام را یک ابتکار و یک خلاقیت می‌داند و می‌گوید: دیگر زمان آن گذشته که وقتی کشورها از جمله ایران توسط شرکت‌های مستر و ویزا تحریم می‌شوند دست روی دست بگذارند و کاری نکنند، بلکه با چنین ابتکاراتی شبکه پرداخت کارتی مستقل و بومی خودشان را راه‌اندازی می‌کنند و مراودات مالی خود را با دیگر کشورها انجام می‌دهند.
برای بررسی بیشتر ابعاد این رویکرد نوآورانه بانکی میان کشورها و تشریح جزئیات بیشتر این اقدام با سیدحسن محفوظی کارشناس اقتصاد بین‌الملل و حسین عطاء‌اللهی کارشناس حوزه بانکداری بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
استفاده از کارت بانکی ایرانی درخودپردازهای روسیه
سیدحسن محفوظی کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: یکی از طرح‌های خوبی که در ادوار دولت تا حصول به نتیجه در دولت شهید رئیسی پیگیری شد بحث نظام‌بخشی به پرداخت‌های بین‌المللی در حوزه کلان و خرد بود که اتصال شبکه کارتی میان ایران و روسیه از آن جمله است.
وی می‌گوید: با این سازوکار دارندگان کارت‌های شتاب از اوایل شهریور می‌توانند در خودپردازهای کشور روسیه به‌وسیله کارت بانکی خود مبلغ مورد نظرشان را به روبل دریافت کنند. در این پروسه وجه مورد نظر از حساب متصل به کارت آن‌ها در ایران به صورت ریالی کم می‌شود و در روسیه از بستر خودپردازها به صورت روبل در اختیارشان قرار می‌گیرد. متقابلاً در گام دوم دارندگان کارت‌های بانکی روسی نیز می‌توانند از زیرساخت‌های نظام پرداخت کارتی ایران به همین شیوه استفاده کنند. در گام سوم این اتفاق، شهروندان ایرانی علاوه بر اینکه از خودپردازها پول نفد دریافت می‌کنند می‌توانند از پایانه‌های فروشگاهی نیز خرید کنند.
محفوظی توضیح می‌دهد: در دنیا خدمات مبتنی بر شبکه کارتی بیشتر توسط دو شرکت مسترکارت و ویزا ارائه می‌شود. خیلی از کشورها به دلایل مختلف چه نداشتن زیرساخت‌های لازم یا نداشتن صرفه اقتصادی به دلیل جمعیت کم و سایر مخاطرات و ریسک‌های موجود، شبکه پرداخت کارتی ملی ندارند و شبکه کارتی خود را مبتنی بر زیرساخت‌های این دو شرکت تنظیم‌گری می‌کنند .
وی با اشاره به اینکه استفاده از شبکه‌های پرداخت بین‌المللی مسترکارت و ویزا با ریسک تحریم همراه است، می‌افزاید: همین امر سبب شده تا برخی کشورها در مرحله نخست به استفاده از شبکه کارتی ملی خویش ترغیب شوند و در مرحله بعد شبکه‌های پرداخت کارتی خود را یه یکدیگر متصل و پرداخت‌های مالی میان خود را فارغ از خطر تحریم، ساماندهی و تسهیل کنند. به عنوان نمونه روسیه شبکه کارت ملی خود را از سال۲۰۱۴ با شروع شدن زمزمه‌های تحریم راه‌اندازی کرد و امروز با ۱۲ کشور در ارتباط است.
تعمیم مدل همکاری پرداخت کارتی با سایر کشورهای منطقه
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل با اشاره به اقدام‌های دولت برای اتصال شبکه شتاب کشورمان به ۱۱ کشور همسایه و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا تأکید می‌کند: ارتباط شبکه شتاب با روسیه نخستین تجربه برون‌مرزی ماست و یکی از اقدام‌های مهم، تعمیم این مدل همکاری با سایر کشورهای منطقه است و ضرورت دارد در دولت جدید هم دنبال شود.
وی توضیح می‌دهد: این اقدام به دلیل عدم انطابق استانداردهای شبکه کارتی، مسائل حقوقی متفاوت در دو کشور، بحث‌های ریسک مبتنی بر استفاده از کارت‌ها و موارد فنی و بانکی تاکنون به تعویق افتاده بود و اکنون که این موانع برطرف شده، باید با افزایش بازاریابی گردشگری ایران و روسیه و ارائه وجه بهتری از گردشگری در کشورمان و همچنین ساماندهی تورها، از این زیرساخت مشترک استفاده کنیم.
بازیگران اصلی شبکه پرداخت کارتی در خارج از کشور
حسین عطاء‌اللهی کارشناس حوزه بانکداری بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با قدس با اشاره به اینکه از زمان دولت نهم و طی ادوار گذشته بانک مرکزی تلاش کرده شبکه پرداخت ایران را به کشورهای مختلف وصل کند، می‌گوید: پیش از این در سال ۹۰ تلاش شد شبکه کارتی ایران و روسیه به هم متصل شود، ولی این پروسه موفقیت‌آمیز نبود. در دولت روحانی هم این اتفاق افتاد ولی به دلیل مسائل مربوط به تبدیل نرخ دو ارز روبل به ریال ناموفق بود.
وی تأکید می‌کند: اتصال شبکه کارتی دو کشور به تسهیل پرداخت و تبدیل ارزهای گردشگران دو کشور و مدیریت منابع ارزی کمک می‌کند، چراکه بدون مخاطرات حمل پول نقد و مصائب تبدیل ارز، گردشگران ایرانی امکان برداشت وجه نقد و خرید در فروشگاه‌ها را با کارت‌های بانکی خود در روسیه دارند. این تسهیل‌گری به توسعه گردشگری و رونق تجارت خرد دو کشور نیز کمک شایانی می‌کند.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۷هزار دانشجوی ایرانی در روسیه در حال تحصیل هستند، می‌گوید: علاوه بر گردشگران اتصال شبکه بانکی دو کشور به هم منجر به تسهیل تبادلات مالی دانشجویان نیز می‌شود به‌نحوی که می‌توانند مبلغ ۱۵۰هزار روبل را از طریق کارت روسیه پس از عملیاتی شدن این طرح به صورت فوری و برخط جابه‌جا کنند.
کاهش تحریم‌پذیری با توسعه مبادلات مالی با کشورها
وی با اشاره به اینکه نرخ تبدیل ارز و نحوه تبدیل دو ارز روبل و ریال به یکدیگر یکی از موانع عملیاتی شدن اتصال بانکی میان دو کشور بوده است، می‌گوید: ما در بازار داخلی چند نرخ ارز داریم و باید مشخص می‌شد کدام نرخ برای تبدیل روبل به ریال معیار قرار می‌گیرد؟ به‌عبارتی بانک‌های ایران به گردشگر روسی در ازای روبلی که در حسابش دارد چقدر ریال می‌پردازند، آیا محاسبات بانکی بر مبنای دلار آزاد خواهد بود یا دلار رسمی، همچنین نحوه تسویه بین بانک‌ها محل سؤال بود و اینکه زیرساخت اتصال این دو شبکه چگونه خواهد بود؟ اکنون این مسائل میان بانک‌های مرکزی دو کشور حل شده است.
وی با بیان اینکه توسعه زیرساخت‌ها ما را به سمت تعامل بیشتر با دنیا سوق می‌دهد، تأکید می‌کند: ایجاد هرگونه توافق و پیمان پولی دوجانبه در عرصه بین‌المللی با کشورهای مختلف به سود ایران است. ما هر چقدر با افزایش مبادلات مالی و پولی وابستگی کشورهای دیگر را به خودمان بیشتر کرده و خود را در اقتصاد دنیا حل کنیم، تحریم‌پذیری ما کاهش می‌یابد، چراکه کنار گذاشتن ما از معادلات هزینه بیشتری برای کشورها به همراه خواهد داشت.
نظر شما